شیر فڵەکە
شیر فڵەکە (Valve) ئامێرێکە بۆ ڕێکخستنی قەبارەی گەڕانى مایەکە لە ڕێگایەکدا، کە دەتوانرێت بە شێوەی کرتەکراو (بەستراو)، کەشوو (کراو) یان نێوان ئەم دوو دۆخەوە بێت و بە شێوەی مکانیکی ڕێگە بە گەڕان دەدات.
واژەی شیر فڵەکە لە valveی زمانی ئینگلیزی هاتەوە، کە واتە “گلوگاه”.
لە سیستەمەکانی گەڕاندنی مایە، شیرەکان رولێکی گرنگ هەیە، چونکە بۆ:
- داخستنی گەڕان و ڕوونکردنەوەی ڕووبەڕووی مایە
- گۆڕینی دبی مایە
- کۆنترۆڵکردنی گەڕان
دابین دەکرێن.
شیر فڵەکەکان لە پەیوەندیدا بە قەبارە و شێوەی کارکردن، جۆرە جۆر دەبن. قطرەکان لە چەند دهم میلیمتر تا چەند مەتر گۆڕانپێدراوە. بۆ نموونە، لە هەندێ پالایشگا، شیرەکان تا بەرزی ۵ مەتر هەیە.
شیرەکان لە ڕووی شێوەی کارکردنەوە، بە دوو گرووپ جیا دەبن:
- شیرەکانی خطی
- شیرەکانی گەڕانەوە
جۆرەکانی شیر فڵەکە
شیر فڵەکەی توپى (Ball Valve):
- بۆ داخستنی ناگەهانی و بە بەردەوام بێ بەرزبوونی فشاری لە لوله‌کان بەکار دەهێندرێت.
- کارکردنی داخستنی و ڕوونکردنەوەی گەڕان لە ڕێگەی تۆپی کروی شێوەدارەکە کە لە ناوەوەیەکدا چاودێری هەیە، ئەنجام دەدرێت.
- تۆپی دەگۆڕێتەوە بۆ ۹۰ خولەک بۆ داخستنی یان ڕوونکردنەوەی ڕێگای گەڕان.
- لە کاتی کرتەکردن، ڕێگای مایە باز دەبێت و لە کاتی داخستن، ڕێگای مایە قفل دەکرێت.
- بە زۆرترین شێوە لە فێربواری کارەبا و کۆنترۆڵکردنی گاز و ڕوونکردنی ڕووبەڕووی خواردنەوە و خواردنی روغن بەکار دەهێندرێت.
شیر فڵەکەی پروانەیی (Butterfly Valve)
شیر یکطرفه (Check Valve)
شیر فڵەکەی دروازەیی (Gate Valve)
شیر فڵەکەی ساچمەیی (Globe Valve)
شیر فڵەکەی پیستۆنی (Piston Valve)
شیرەکانی دیافراگمی (Diaphragm Valve)
شیرەکانی گەڕانەوەیی (Rotary Valves)
هەموو ئەم جۆرە شیرەکان بەپێی پێویستی سیستەم و قەبارە و جۆری سیال بەکار دەهێندرێن.
شیر فڵەکەی توپى
ئەم جۆرە شیر فڵەکەیان بۆ داخستنی ناگەهانی و ڕوونکردنەوەی بێ بەرزبوونی فشاری لە لوله‌کان بەکار دەهێندرێت.
لە شیرەکانی توپى، کارکردنی داخستنی و ڕوونکردنەوەی گەڕان بەپێی تۆپی کروی شێوەدارەکە کە لە ناوەوەیەکدا ڕێگای مایە هەیە، ئەنجام دەدرێت.
دورانکردنی تۆپی بۆ ۹۰ خولەک، ڕێگای گەڕانی مایە دەخاتە باز یان داخستراو.
- لە کاتی ڕوونکردنەوەی شیر، ڕێگای تۆپی لە ڕێگای گەڕان قرار دەگیرد.
- لە کاتی داخستنی شیر، لایەکی تر لە تۆپی ڕێگای مایە دەقفلێت.
ئەم جۆرە شیرەکان زۆر بەکار دەهێندرێن لە فێربواری کارەبا و بۆ کۆنترۆڵکردنی جۆرەکانی گاز و ڕوونکردنی روغن.
شیر فڵەکەی پرۆانەیی
ئەم جۆرە شیرە بۆ کۆنترۆڵکردنی بەرهەمی گەڕان لە لوله‌کانى گەورە بەکار دەهێندرێت.
لە شیرەکانی پرۆانەیی، دیسکیەک هەیە کە دەوران دەکات سەری محورێک کە لە ناوەوەی دیسکەکەیە و ڕێگای گەڕانی مایە دەخاتە باز یان داخستراو.
کێشەی ئەم شیرە ئەوەیە کە کاتێک داخرا، ڕێگای گەڕان بە قووەی تێکەڵکردنی جۆرەکانی تر داخراو ناکات.
ئەم شیرە زۆر بەکار دەهێندرێن لە سیستەمەکانی گەڕانی مایع یان لە شوێنەکانى کە فەضاءی سنووردار هەیە.
شیرفلکەی یک‌لایە (Check Valve)
بۆ گەڕانی سیال بە شێوەیەکی تایبەتی، لە شیرفلکەی یک‌لایە بەکار دەهێندرێت.
ئەم شیرە ڕێگە دەدات کە جەریان لە یەک لوله بگەڕێتەوە و ڕوودانی جەریان لە شێوەی هەڵوەشاندنەوە داخراو دەکات.
بە شێوەیەکی تر، سیال تەنها دەتوانێت لە یەک لاپەڕەی شیرەکە داخڵ بکرێت و کاتێک شیرەکە لە مسیرێکدا دانرا، گەڕانەوەی سیال ناچێت.
شیرفلکەی یک‌لایە بە سێ جۆر دروست دەکرێت:
- شیرفلکەی یک‌لایەی لولایی
- شیرفلکەی یک‌لایەی فشاری
- شیرفلکەی یک‌لایەی پەنجەرەیی
شیرفلکەی دروازەیی (Gate Valve)
شیرفلکەکانی دروازەیی (Gate Valve) بۆ کردن و داخڵ کردن جەریان بەکار دەهێندرێن و جیاوازییان لە شیرفلکەی توپی لە شێوازی دروستکردنەوە هەیە و هەروەها فشاری کەمتر دەکەن.
ئەم شیرانە لەو شوێنە بەکار دەهێندرێن کە پێویست بە جەریانی یەکنواخت و بێ وەقە هەبێت.
هۆکاری ئەمە ئەوەیە کاتێک شیرەکە کراوە، دروازەکە بە شێوەی عمود بر مسیر جەریان دەچرخێت و کاملاً لە نشیمنگەکەی خۆی دابەزێت و کەمترین کەمبوود فشار دروست دەکات.
ئەم شیرانە بۆ قطع و وصل جەریان بەکار دەهێندرێن، بەم مانایە کە یان باید کاملاً داخڵ بکرێن یان کاملاً داخڵ نەکرێن و بە شێوەی نیمه‌باز ناتوانرێت بەکار بکرێن.
شیرفلکەی ساچمەیی (Globe Valve)
شیرفلکەی ساچمەیی یەکێکە لە ڕایجترین جۆرەکانی شیرفلکە کە لە دبی کەم بۆ کنترۆڵکردنی ڕووبەری جەریان بەکار دەهێندرێت.
حرکت جەریان لە نێوان نشیمنگەی شیر بە شێوەی هم‌محور بە حرکت زبانه‌ی شیر دەچرخێت.
سودەکان:
- خێرایی داخڵ و دەرکردنی شیر زیادەترە لە شیرفلکەی دروازەیی.
- بە آسانی دەتوانرێت لە شوێنەکان بەکار ببرین کە پێویست بە گۆڕینی پیاپی و مکرر هەیە.
کەمبوودەکان:
- جەریان دەبێت ڕێگەی خۆی گۆڕێت.
- کەمبوود فشاری زۆرتر هەیە لە شیرفلکەی ساچمەیی بەردەوام بە شیرفلکەی دروازەیی.
شیرفلکەی پیستۆنی (Piston Valve)
بۆ عبورکردنی سیالاتی کە ذرات جامد بە شێوەی سوسپانسیون لەناوەوە هەیە، شیرفلکەی پیستۆنی بەکار دەهێندرێت.
لە ئەم شیرەدا:
- یک پیستون و یک بوش وەک زبانه و نشیمنگاه شیر بەکار دەهێندرێن.
- پیستون بە ساق شیر پەیوەندیدا و لەناو دو رینگ آببندی کە بە یەک بوش جیاکرابن، دەچرخێت.
- کاتێک شیر دروست دەکرێ، رینگەکان فشرده دەبن.
- رینگ سەرین: آببندی
- رینگ خوارین: نشیمنگاه
کەمبوود:
- بۆ گۆڕینی دبی نەدرۆستە و یەکەمجار دەبێت لە مصارف قطع و وصل جریان بەکار ببرێت.
شیرفلکەی دیافراگمی (Diaphragm Valve)
لە ئەم شیرەدا:
- ساق شیر بەکار دەهێندرێت بۆ فشاردانی دیافراگمێکی انعطاف‌پذیر.
جۆرەکان:
- ئەم شیرە بە دو جۆر دابەش دەکرێت، کە لە وێنەی خوارەوە نیشان دەدرێن.
مزایای شیرفلکەی دیافراگمی:
- دیافراگم شیر زبانه‌ی کنترل‌کننده را از سیال جدا دەکات، بەهۆی ئەمە دەتوانرێت جۆرە جۆری سیالات بگوازرێن.
- چون کۆڵەکەی شیر لە ڕێی جریان نیە، دەتوانرێت لە مەوادەکی کەم‌هزینه‌تر وەکوو ئاڕەنگی ریخراو (چدن) دروست بکرێت، کە کۆیەتی خەرجی دروستکردن دەکەمێنێت.
- ئەم شیرەکان بە دما سەروەندی دیافراگم بەڕێوە دەبرێن، یان دما بەوەندەیە کە دیافراگم بتوانێت بە سەلامەتی کار بکات.
شیرفلکەی دورانی (Rotary Valve):
- لە ئەم جۆرە شیرەدا، زبانه‌ی تنظیم‌کننده لەسەر محوری ڕاستەوخۆی ڕێی جریان دەگۆڕێت.
جنس شیرها:
- لە بازار، شیرەکان بە برنج، چدن، کربن استیل، استینلس استیل و غیرە دابەش دەکرێن.
- جنس شیر فاکتۆری گرنگە بۆ هەڵبژاردنی شیر و هەڵبژاردنی پێویست بۆ مصرفە جۆراوجۆر، هەروەها بە قیمتەکانی بازاڕ کاریگەری دەهێنێت.
ڕاگەیاندنەکانت سەبارەت بە ئەم بابەتانە بۆمان بنێرە.