ڕێگاکانی زۆرکردنی نرمی ئاو (سختی گیری)

ڕێگاکانی زۆرکردنی نرمی ئاو (سختی گیری)

زۆرکردنی نرمی ئاو (Water Softening) واتە کەمکردنەوەی یۆنەکانی کەلسیوم و مینیزیم و هەروەها کاتیۆنەکانی فلزی تر لە ئاو.

ڕێگاکانی زۆرکردنی نرمی ئاو:

لە پێشوو، بازاڕی پاکسازی ئاو تەنها یەک ڕێکاری سەرەکی بۆ سختی ئاو پێشکەش دەکرد، کە ئەوەش نەبوو جیاوازە لە سختیگیرەکانی ڕەوتینی. بەڵام لە ساڵەکانی دوا، ڕێگاکانی نوێی پاکسازی بە شێوەی زیادبووەوە بەکار دەهێنرێن، وە جیاوازترینان واتەر کاندیشنەرەکانى ئەلکترۆمەگنتیکی و سیستەمەکانی ئسمۆزی ڕووکەشتی (Reverse Osmosis) دەبن.

گشتی، سختیگیرەکان دەکرێن بۆ ٤ دەسته جیاواز جیا بکەن و ١٠ ڕێگای زۆرکردنی نرمی ئاو کە هەر یەک پەیوەندی بە یەک لە ٤ دەستهە کلی دەکات، هەروەها سوود و زیانەکانیان لە خوارەوە هەیە:

١. واتەر کاندیشنەرە فیزیکیەکان
٢. واتەر کاندیشنەرە کیمیاویەکان
٣. سختیگیرە مکانیکیەکان
٤. فلتەرەکانی ئاو

واتەر کاندیشنەرە فیزیکیەکان

الف) واتەر کاندیشنەرە فیزیکیەکان: چونکە ئەم واتەر کاندیشنەرەکان بە شێوەی فیزیکی تایبەتمەندیەکانی ئاو دەگۆڕن بۆ کەمکردن یان ڕێگەپێدان لە دروستبوونی رسوبات کەلسیومی، بە ئەم ناوە ناسراون و سێ جۆر جیاواز هەیە: ئەلکترۆنیکی، الکترولیتی و مەغناطیسی.

1. واتەر کاندیشنەرەکانی ئەلکترۆنیکی:
ئەوانیش بە رسوبزدا و بازدارنده دروستبوونی رسوب ناسراون، گشتی شامل یەک بۆکسەی بچووکە ئەلکترۆنیکی و یان زیاتر سیم پیچە کە دەگۆڕێتەوە لە دەرەوەی لولەکانی ئاو.

• ڕێکاری کارکردن: واتەر کاندیشنەرە ئەلکترۆنیکیەکان لە ڕێگەی ناردنی سیگنالی فرکانسی یان ڕادیۆیی بۆ ناو ئاو بە شێوەی سیم پیچەکانی دۆخی لولە کار دەکەن. ئەمە ڕێگە دەدات بۆ ڕێگەپێدان لە گرتنی رسوبات کەلسیومی لە دەرەوەی لولەکان و لە ماوەی کاتی دیاری کراو رسوبات هەیەتی کەم دەکات. هەرچندە رسوبات نرم لە سەر سەرشیرو دووش و سطوحی تر دروست دەبن، بەڵام پاککردنیان زۆر سادەتر دەبێت.
• سوودەکان: رسوبزدا ئەلکترۆنیکی بە پێناوی جیاوازی لە روشەکانی تر، نسبتا خەرجە کەمە و ڕێکاری ئابووریەکی گونجاو بۆ کێشەی رسوبات کەلسیومی پێشکەش دەکات. نیازی بە لولەکشی نیە و بەکارهێنانیان زۆر سادەیە. هەرچۆنەیە هیچ ماددەیەک لە ئاو لابردن یان زیاد نەکراوە، ماددەکانی معدنی سالم پاشەکەوت دەبن و ئاو بۆ خۆرماوەیەکی خۆش بێت.
• زیانەکان: بە پێی وتەی دروستکەرەکان، گاهی بە باشی و کاریگەرایەکی روشەکانی تر نیە، بەڵام زۆرترین بەرهەمهێنەر یەک گارانتی بۆ ڕادەگەیاندنی پارەی تۆمارکراو دابین دەکات ئەگەر ئامێر نەکاربکات.

2. واتەر کاندیشنەرەکانی الکترولیتی:
ئامێرە ناوخۆییەکانن کە پێویست بە لولەکشی ناو سیستەمی ئاو هەیە.

• ڕێکاری کارکردن: لە ناو کاندیشنەرە الکترولیتیەکە، دوو فەری نەماناگەڕە هەیە، گشتی مس و روی، کە وەک کاتود و ئانود کار دەکەن. جریان الکترولیتی کە لە کاتود بۆ ئانود دابین دەبێت، بەرزبوونی بڕەکانی یۆنەکانی فلزی ناو ئاو دروست دەکات. ئەم یۆنە فلزیەکان پەیوەندی ذرات رسوبی بە بارەکان مثبەتی دەشکنن و ئەمە ڕێگە دەدات ئەو ذراتە لەسەر یەکتر نەچن و رسوب دروست نەبێت.
• سوودەکان: وەک رسوبزدا ئەلکترۆنیکی، رسوبزدا الکترولیتی نسبتا خەرجە کەمە، نیازی بە کارکردنی بەرەوەنی برقی نیە و بڕەکانی پارەی ساڵانە صفر دەبێت. ئەم ئامێرانە پشتگیری تەواوی خانووبەرایەکی لە ڕێگەپێدان بە کێشەکانی رسوبات کەلسیومی پێشکەش دەکەن و ئاوەکی نرمی گونجاو بۆ خۆرماوەی سالم دەبن.
• زیانەکان: واتەر کاندیشنەرە الکترولیتی پێویست بە جیاکردنەوەی بەردەوام هەیە بۆ پشتگیری تەواو، و لە جیاوازی کاندیشنەرە ئەلکترۆنیکی، پێویست بە لولەکشیە کە هەزەرەکەی پارەی سەرەتایی زیاد دەکات.

3. واتەر کاندیشنەرەکانی مەغناطیسی:
دوانەیە، یان دەگۆڕنەوە لە دەرەوەی لولە یان لە ناو لولەی ناوچەی سختیگیرەکان جاسازی دەبن.

• ڕێکاری کارکردن: ڕێکاری واتەر کاندیشنەرەکانی مەغناطیسی وەک کاندیشنەرەکانی ئەلکترۆنیکیە، بەڵام بە جێگای بەکارھێنانی میدانە ئەلکترۆنی، میدانە مەغناطیسی بەکار دەهێنن بۆ گۆڕینی تایبەتمەندیەکانی ماددەکانی معدنی ناو ئاو کە رسوب دروست دەکەن. ذرات رسوب لە ئاو ناتوانن بەرەو یەکتر یان لە سەر لولەکان، بویلەرەکان و سطوحی تر بچسبن.
• سوودەکان: واتەر کاندیشنەرەکانی مەغناطیسی بەهۆی خەرجەی نسبتا کەمەکان زۆرجار بەکار دەهێنرێن. جۆری “گیردار” بۆ قەبەڵکردنی سادەیە و گشتی تەنها یەک پیچ و مۆل بۆ سفتکردن لە دەرەوەی لولە پێویستە. هەروەها هیچ توانەکی برقی پێویست نیە و بڕەکانی ساڵانە صفر دەبێت.
• زیانەکان: واتەر کاندیشنەرەکانی مەغناطیسی بە گشتی بۆ پشتگیری تەواوی خانووبەرایەکی گونجاو نیە و تەنها بۆ یەک ئامێر گونجاون. هەندێک پێویست بە لولەکشی ناو لولەکان هەیە و هەموویان پێویستە بەردەوام جیاکرابن بۆ پاراستنی کاریگەرایەکی تەواو.

واتەر کاندیشنەرە کیمیاویەکان

ب) واتەر کاندیشنەرە کیمیاویەکان: واتەر کاندیشنەرە کیمیاویەکان بۆ دوو گروپ جیا دەکرێن: سختیگیرەکانى بە بسته‌بندی کراو و سیستەمەکانی دوزینگ. سختیگیرە بە بسته‌بندی کراو بە دو جۆر دەکرێن: ته‌نشین‌کننده و نە ته‌نشین‌کننده.

ئاستێکی سەرەکی بۆ بەکارھێنانی سختیگیرە بە بسته‌بندی کراو، نرمی ئاوە بۆ شستشوی جەلبەرەکانە.

4. سختیگیرە کیمیاویە ته‌نشین‌کننده:

• ئامانج: بەکارهێنانی سەرەکی بۆ شستشوی جەلبەرەکانە و بۆ نرمی ئاو بۆ ماڵەکە گونجاو نیە، و ئاوە نرمی بۆ خۆرماوە ناسالمە. (وەک براکس)
• ڕێکاری کارکردن: سختیگیرە ته‌نشین‌کننده ئاوە بە یۆنەکانی کەلسیوم و مینیزیم کە لە ئاوە سخت هەن تێکەڵ دەکات و نرمی دەکات. ئەمە باعث دەبێت یۆنە معدنیەکان لە ئاو رسوب بکەن و لە پڕۆسەی شستشو مداخله ناکەن.
• سوودەکان: خەرجە کەم، بەکارھێنانی سادە، هەروەها پاککردنی ئاوەیش دەکات. زیادکردنی براکس (بورە) لە شستشو ڕێگە دەدات لە دروستبوونی رسوبات کەلسیومی لە ماشینەکانی جەلبەر.
• زیانەکان: ئاو تەرە دەکات و دەتوانن بە ماددەکانی شستشو بچسبن. هەروەها خاصیت قلیایی ئاو زیاد دەکات کە دەتوانێت بە پوستی و هەندێک جەلبەر زیان بێت.

5. سختیگیرە کیمیاویە نە ته‌نشین‌کننده:

• وەک هەموو سختیگیرەکانى بە بسته‌بندی کراو، تەنها بۆ شستشو گونجاون. (وەک Calgone کە واژەی calcume gone دەگرێتەوە)
• ڕێکاری کارکردن: بەکارھێنانی فۆسفات و واکنشەکەی لەگەڵ یۆنەکانی کەلسیوم و مینیزیم لە ئاوە سخت، کە ئەمە باعث دەبێت یۆنەکان لە ناو محلولەکەدا بەردەوام بمانن.
• سوودەکان: وەک ناوی ئەم سختیگیرە دەردەکەوێت، رسوب دروست ناکات و ئاو ڕوون دەبێت. هەروەها خاصیت قلیایی زیاد ناکات و بۆ هەموو جەلبەرەکان گونجاوە.
• زیانەکان: بە گشتی زۆر گرانترن لە جۆری پێشووتر و بەهۆی فۆسفاتەکانی زیاتر، گەرمی زیان بۆ ژینگە نیە.

6. سیستەمەکانی دوزینگ فۆسفات:

• وەسف: شامل یەک کارتریج فۆسفاتە کە لە ناو ماخەزێک دابین کراوە و ئەم ماخەزە لە ناو سیستەمی لولەکشی جاسازی دەبێت. کاتێک ئاو دەگوازرێت لە کارتریجەکە، بە بڕەکانی کوچکی فۆسفات دوز دەکرێت و نرمی دەکات.
• ڕێکاری کارکردن: وەک نرم‌کنەکانی نە ته‌نشین‌کننده، ئەم نرم‌کنەش بە زیادکردنی فۆسفاتەکان بۆ ئاو کار دەکات. لە سیستەمە دوزینگەکان، فۆسفاتە پلییەکان بە شێوەی خواردنی بەرهەمی نووسراو بەکار دەهێندرێن. ئەم پلیفۆسفاتەکان ڕێگە دەدەن بۆ ڕێگەپێدان لە ته‌نشینبوونی ماددەکانی معدنی سخت لە ئاوە سخت.
• سوودەکان: بڕی پارەی ئەم سیستەمە بۆ کڕین بەشێوەی گشتی، لە ماوەی 100 هزار تومانیە. هەرچەندە زۆرجار تەنها بۆ پاراستنی یەک ئامێر بەکار دەهێندرێت، بەڵام دەتوانرێت بۆ نرمی ئاوەی تەواوی ماڵیش بەکار ببرێت.
• زیانەکان: زۆربەی کەسەکان دەتەوێت فۆسفات لە ئاوەی خۆرماوەکەیان نەبێت، هەرچندە لە ڕێگەی خواردنی بەرهەمی نووسراو، سالمە. جاگذاری کارتریجەکان بڕی پارەی ساڵانە زیاد دەکات لە 50 تا 100 هزار تۆمان.

سختیگیرە مکانیکی (رزینی)

سختیگیرە مکانیکیەکان، یان سختیگیرەکانی تبادلی یۆن، زۆرجارترین جۆرەکانی سختیگیر لە بازاڕن. کاندیشنەرە کیمیاوی و فیزیکی، هەرچەندە گاهی بە ناوی “نرمدەکەر” ناسراون، بەڵام ماددەکانی معدنی سخت لە ئاو پاك ناکەن، بەڵکو ڕێگە دەدەن لە ته‌نشینبوون یان چسبیدن بە سطوح. تەنها ڕێگای ڕاست بۆ نرمدەکردنی ئاوە سخت، پاککردنی ماددەکانی کەلسیوم و مینیزیمە لە ئاوە. تەنها سختیگیرەکانی تبادلی یۆن و هەندێک ڕێگای فلتری ئەم کارە دەکەن.

سختیگیر رزینی و تانکی نمک

• ڕێکاری کارکردن: سختیگیرەکانی تبادلی یۆن بە سەرەتای جێگاکردنی یۆنەکانی سخت لە ئاوە سخت بە ئاتۆمەکانی سدیم مثبت لە ناو رزینەکەی سختیگیر کار دەکەن. ئەم رزینانە پێویستە بەردەوام ڕێکخراوی بکڕن (بک واش back wash) بۆ ڕێگەپێدان لە رسوبکردنی ماددەکانی معدنی سخت لە ناو رزین. ئەم کارە بە ڕێگەی گواستنەوەی ئاوە نمکەکان لە ناو رزینەکە دەکرێت. لە ماوەی پڕۆسەی بک واش، ئاوە سختیگیر دەچێتە دور و تەنها ئاو سخت دەسترس دەبێت. ئەم کارە زۆرجار لە کاتێکی شەو بەجێ دەهێندرێت. ڕێگای تر، بەکارھێنانی دوو ماخەز رزینە، کاتێک یەک لەوانە لە حالەتی بک واشە، یەکێکی تر سرویس دەدات.
• جێگاکردنی سدیم لە سختیگیر رزینی

سوودەکان: سختیگیرەکانی تبادلی یۆن، هەموو پێویستەکانی ئاوە نرمی ڕاستەقینە بۆ بەکارھێنانی ماڵ و کەرەستەی کارخانەیی پێشکەش دەکەن.

زیانەکان: کێشە سەرەکییەکان: خەرجەی گران، بەرزی بڕی پارەی ڕێکخستنی و چاکسازی، و جاگیر بوونی سختیگیرەکان. هەروەها، ئاوە سختیگیرکراو حاوی سدیمە کە بۆ خۆرماوە ناسالمە. ئەم کێشەیە دەتوانرێت بە ڕێکخستنی یەک دەرەوەی ئاوەی ناخواردنی سختیگیرکراو چارەسەر بکرێت. ڕێگای تر بۆ سڕینەوەی محتویات سدیم، بەکارھێنانی ئامێری تقطیرکردنی ئاوە.

فلتەرەکانی ئاو

د) فلتەرەکانی ئاو: سێ جۆری زۆرجار فلتەرەکان کە کەلسیوم و مینیزیم لە ئاوە سخت پاک دەکەن، ئەمەن: فلتەرە رزینی کەربنی، یەکەکانی اسمز معکوس، و تقطیرکەرەکانی ئاو. جۆرەکانی تریش هەن، بەڵام ناتوانن ئاو نرمی دروست بکەن.

لەوەیە کە ئاوە فلتەرکراو زۆرجار تەنها بە یەک دەرەوە دەسترس دەبێت، فلتەرەکانی ئاو کێشەکانی سختی ئاو و رسوبەکان بە شێوەی گشتی لەناو دەرنەدەن. رسوبات کەلسیومی هێشتا لە سیستەمی لولەکشی، سیستەمی گەرمایش، شیرەکان و سەردوشەکان، و سطوحی تر هەن.

8. فلتەرە رزینی کەربنی: زۆرجار لەگەڵ فلتەرە کەربنی کارا بەکار دەبرێن. رزینەکانی کەربن، ماددەکانی معدنی سخت لە ئاو پاک دەکەن و پاشان فلتەرە کەربنی کارا، ماددە کیمیاویەکان لە دەر دەبرد.

• ڕێکاری کارکردن: فلتەرە رزینی کەربنی بەکارهێنانی رزینی تبادلی یۆن دەکات بۆ پاککردنی ماددەکانی معدنی سخت لە ئاو، بە شیوەیەکی هەمانند سختیگیرە مکانیکیەکان. پاشان، فلتەرە کەربنی کارا کلۆرین و ماددەکانی کیمیاوی تر بۆ بەهبودکردنی تەمە و بوی ئاو، پاک دەکات.
• سوودەکان: خەرجەی کەمە، ئاوە نرمی دروست دەکات، تەمەکەی خۆشە و بێ کلۆرین دەبێت.
• زیانەکان: بەرخلاف سختیگیرە مکانیکیەکان، رزینی تبادلی یۆن ناتوانێت بەردەوام بێت و آلایەکان هەتا کە پێویست بێت بگۆڕدرێت، دابەزێنرێن. فلتەرە زغال چوبیش پێویست بە گۆڕینەوەی ماوەیی هەیە و وەک هەموو سیستەمە فلتەرییەکان، ڕێگای چارەسەر بۆ کێشەکانی رسوبات کەلسیومی بۆ هەموو بەکارھێنەران نادات.

9. اسمز معکوس (RO): دەتوانرێت بڵێین جۆری زۆرجار فلتەرەکان بۆ تصفیه ئاوە خواردنی RO یان Reverse Osmosis یە. ئەگەرچە سیستەمەکانی RO یۆنەکانی کەلسیوم و مینیزیم لە ئاوە سخت پاک دەکەن، بەڵام زۆرجار بۆ ئەم ئامانجە بەکارهاتوو نیە. زۆر ماڵەکان کە ئاوە نرمی هەیەشیش سیستەمی RO هەیە. زۆر ماڵەکان سیستەمەکانی RO بۆ ئاوە پاکتر و خالصتر بەکار دەهێنن.

• ڕێکاری کارکردن: فلتەرەکانی RO بە فشاری ئاو، ئاوە ڕەوانە دەکەن بۆ غشای نیمە تراوا، کە ناخالصیەکان لە ئاوە دەگرێت. ئەم غشایە سوراخەکانی میکرۆسکوپی هەیە، کە مولکولەکانی ئاو دەتوانن بگذرن، بەڵام ذرات و مولکولە گەورەتر (وەک ماددەکانی معدنی سخت) ناتوانن بگذرن.
• سوودەکان: زۆر آلایەکان بە شێوەی کارا پاک دەکات، ئاوەی RO تەمەکەی باشتر دەبێت، کە مزه و بوی نوشیدنیەکان وەک قەھوە و چای باشتر دەبێت. هەروەها، لە نواحی ئاوە سخت، ئامێرە خانگیەکان وەک ماشین جەلبەر، قەھوەساز، چایساز و کتڕیەکان، لە زیانەکانی رسوب عادی پاراستە دەبن.
• زیانەکان: کێشەی سەرەکی RO، بەکارھێنانی زۆر ئاوە. سیستەمێکی RO تەنها 10% ئاوەی داخڵکراو پاک دەکات و ماوەیەکی تر بە دەرەوە دەچێت (هدر دەبێت). ئەمە بەشێوەی گشتی بۆ نرمی ئاوەی ماڵ بەرەوپێش ناتوانرێت. هەروەها، فلتەر و غشای RO پێویست بە پاکسازی یان گۆڕینەوەی ماوەیی هەیە (هەندێک جار بۆ گۆڕینی فلتەرەکان پێویست بە پڕۆفێشنالەکەی هەیە). ئاوە سختیش ماوەی غشای RO کەم دەکات. گۆڕینی فلتەرەکان، بڕی خەرجی ماوەیی 150 تا 700 هزار تۆمان دەگرێت، بەم شێوەیە، پاراستنی سیستەمەکانی RO گران دەبێت.

بەشداری ڕای خۆتان لەسەر ئەم بابەتانە بۆمان بنێرە.